Lubimy „grzebać” w swojej rodzinnej genealogii, interesujemy się także dziejami naszej okolicy, dawnych sąsiadów, przyjaciół naszych dziadków i krewnych. Jeśli szukamy wśród najbliższych, znalezienie śladu przeszłości bywa łatwiejsze. Inaczej, jeśli podejmujemy się „odkopać” historię dalszych znajomych. Tak jest w przypadku Żydów, którzy przed wojną zamieszkiwali historyczne centrum Koluszek.
Aby przybliżyć ten temat mieszkańcom a zwłaszcza młodzieży szkolnej, Stowarzyszenie Historia Koluszek pod Honorowym Patronatem burmistrza Koluszek zorganizowało w dniu 4 lutego III Wielką Lekcję Historii, poświęconą tradycjom żydowskim i wieloletniej obecności tej społeczności na ziemi łódzkiej i w Koluszkach. Wydarzenie odbyło się pod tytułem „Starsi bracia w wierze” i nawiązuje do obchodzonego niedawno w Kościele Katolickim Dnia Judaizmu. W spotkaniu uczestniczyło ponad 200 mieszkańców Gminy Koluszki. Zwykle tematyka żydowska, która, co tu dużo ukrywać, budzi w społeczeństwie polskim różne, czasem skrajnie negatywne emocje, w Koluszkach została podjęta w zgoła innej atmosferze. Słuchacze lekcji, w tym uczniowie naszych szkół, co jest godne pochwały, wysłuchali wykładów w skupieniu i uwadze. Widać było duże zainteresowanie podjętym tematem.
W Wielkiej Lekcji Historii udział wzięli burmistrz Koluszek Waldemar Chałat, zastępca burmistrza Koluszek Krystyna Lewandowska, poseł na sejm RP Cezary Grabarczyk, senator RP Ryszard Bonisławski, który wygłosił wykład na temat synagog i cmentarzy żydowskich na ziemi łódzkiej. Wśród gości byli też przedstawiciele społeczności żydowskiej z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi oraz z Fundacji Ronalda Laudera z Łodzi. Dawid Gurfinkiel z Gminy Żydowskiej przedstawił zasady koszerności i scharakteryzował najważniejsze żydowskie święta. Odczytano także list, który do uczestników Wielkiej Lekcji Historii w Koluszkach wystosował Michael Schudrich, Naczelny Rabin Polski. Przybyły na spotkanie ksiądz Wojciech Lemański wygłosił wykład na temat roli, jaką w dialogu chrześcijańsko- żydowskim odegrał Jan Paweł II, przybliżył uczestnikom spotkania wprowadzony przez papieża-Polaka termin „Starsi Bracia w wierze”. Przypomniał także postać Jana Karskiego, niestrudzonego „Kuriera z Warszawy”, którego głos na temat Zagłady Żydów w okupowanej Polsce pozostał wśród możnych tego świata niewysłuchany. W rozmowie z „Tygodniem w Koluszkach” ksiądz Wojciech Lemański, uznał ze smutkiem, że dialog katolicko-żydowski, mimo oczywistości jego prowadzenia, natrafia na przeszkody, i to z różnych stron. Wobec powyższego, zdaniem Księdza Lemańskiego - spotkanie w Koluszkach należy zaliczyć do bardzo ważnych wydarzeń i to w skali całego kraju.
O historii i osadnictwie żydowskim w Koluszkach mówił Adrian Kut, prezes Stowarzyszenia Historia Koluszek. Obejrzeliśmy też fragmenty archiwalnych wypowiedzi mieszkańców Koluszek, którzy wspominali koluszkowską społeczność żydowską. Wysłuchaliśmy relacji o współczesnych Izraelczykach-potomkach Żydów z Koluszek. Obejrzeliśmy video-pozdrowienia od Diny - córki Bajli Erlich, dawnej mieszkanki Koluszek z ulicy 3 Maja oraz od Mora - wnuczka Miny Opoczyńskiej z ulicy Staszica. Podsumowaniem III Wielkiej Lekcji Historii była miniatura teatralna w wykonaniu uczniów ze Szkoły Podstawowej w Różycy pt: „Gdzie oni są?”. Scenariusz napisali członkowie Stowarzyszenia Historia Koluszek, a sztukę wyreżyserowała Marta Lewandowska, nauczycielka historii w Szkole Podstawowej w Różycy. Sztuka w interesujący sposób opowiada o żydowskiej ludności w przedwojennych Koluszkach.
Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja książek o tematyce żydowskiej przygotowana przez księgarnię „Skład Główny” oraz wystawa prac plastycznych przygotowanych przez uczniów z SP w Różycy. Wszystkie prace uczniów zasługują na uznanie, a szczególne gratulacje od naszej redakcji dla Wojciecha Jagiełły, Weroniki Zielińskiej oraz Alana Duły za pomysłowość, przekaz i wykonanie.
Goście spotkania mogli nie tylko słuchać wykładów. Uroczystości towarzyszyły także występy skrzypaczki Małgorzaty Krześlak i śpiew Borysa Chmielewskiego. Ważnym elementem III Wielkiej Lekcji Historii był także poczęstunek, który nawiązywał do kuchni żydowskiej. Przygotowano chałki, pączki, miód i hummus.
Podsumowując, III Wielka Lekcja Historii była przełomowym wydarzeniem w działalności kulturowej Stowarzyszenia Historia Koluszek. Skala przedsięwzięcia przerosła najśmielsze oczekiwania, zaś efekt zaskoczył samych gości. Wiemy, że nie jest to ostatnie tego typu wydarzenie, a Wielkie Lekcje Historii będą nadal kontynuowane.
Dziękujemy raz jeszcze panu Burmistrzowi Waldemarowi Chałatowi za przychylność i objęcie Honorowym Patronatem tej imprezy. Chciałbym też wspomnieć o pięknym, z ciekawą ornamentyką świeczniku chanukowym, podarowanym dla Sali Muzeum Koluszek przez Panią Dorotę Ciesielską z Fundacji Laudera w Łodzi, który powiększy nasze „judaica".
O tym, że III Wielka Lekcja Historii była wydarzeniem o doniosłym znaczeniu, niech świadczy poniższy List, jaki do Mieszkańców Koluszek wystosował naczelny Rabin Polski, Michael Schudrich, z okazji III Wielkiej Lekcji Historii. Warto zaznaczyć, że był On wśród Gości zaproszonych, ale z żalem musiał odmówić, ponieważ w tym samym czasie towarzyszył papieżowi Franciszkowi w Jego Podróży do Zjednoczonych Emiratów Arabskich. O tej wizycie i rozmowach na szczeblu- Chrześcijanie-Żydzi-Muzułmanie pisze watykańska i światowa prasa. Mimo, że Naczelny Rabin Polski nie mógł być w Koluszkach, List otrzymaliśmy na drugi dzień po zaproszeniu Go.
Drodzy Przyjaciele,
Dziękuję bardzo za dzisiejsze wyjątkowe wydarzenie. Jestem głęboko poruszony tym, w jaki sposób w Koluszkach pamiętacie i dbacie o swoich żydowskich sąsiadów, którzy pomogli zbudować i rozwijać Koluszki. Koluszki nie mają już żydowskich sąsiadów, w większości wymordowanych w czasie II wojny światowej. Ale ich wkład i głęboki związek z Koluszkami nie umarł. Dzięki dzisiejszemu wydarzeniu oraz Waszemu całorocznemu zaangażowaniu mamy pewność, że żydowska obecność oraz wkład nigdy nie zostaną zapomniane.
Dziękuję Wam bardzo. Jesteście dla mnie inspiracją i nadzieją.
Niech Bóg błogosławi Was i Wasze Rodziny.
Szalom
Michael Schudrich
Organizatorzy kierują serdeczne podziękowania dla wszystkich osób, które wsparły III Wielką Lekcję Historii:
- Senatorowi RP Ryszardowi Bonisławskiemu, ks. Wojciechowi Lemańskiemu oraz Dawidowi Gurfinkielowi za przeprowadzenie wystąpienia,
- Członkom Stowarzyszenia Historia Koluszek,
- Pracownikom Miejskiego Ośrodka Kultury,
- Uczniom Szkoły Podstawowej w Różycy za udział w warsztatach i miniaturze teatralnej,
- Pani Marcie Lewandowskiej za wyreżyserowanie miniatury teatralnej,
- Pani Elżbiecie Olszyńskiej za specjalnie wypiekane chałki,
- Państwu Marioli i Markowi Zrobek za przekazany miód,
- Pani Małgorzacie Krześlak za oprawę muzyczną wydarzenia,
- Panu Borysowi Chmielewskiemu za oprawę muzyczną.
