Najpiękniejszym i zarazem jednym z najbardziej zadbanych stojącym w naszej gminie z całą pewnością jest Pałac w Lisowicach. Obecnie mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej otoczony starym angielskim parkiem. Tuż obok rozpoczyna się inwestycja, która ma stworzyć tutaj miejsce wypoczynku rekreacji. My tradycyjnie stawiamy pytanie – jaką to wszystko ma historię?
Wieś Lisowice stanowiła aż do roku 1873 część znacznych dóbr będących przez długi czas własnością rodziny Libiszewskich. Z ogłoszeń w Gazecie Warszawskiej oraz z komunikatów z Dzienników Urzędowych Królestwa Polskiego dowiadujemy się, że Lisowice były często wystawiane w dzierżawę. Wówczas dobra te przeszły w posiadanie Mateusza Dobieckiego, który wystawił w Lisowicach pałac, założył park, poszerzył i pogłębił stawy na rzece Mrodze. Późniejsi właściciele: Wasiutyński, marszałek Jaroszyński i starozakonny Kuśmierak nie przykładając większej uwagi do utrzymania majątku w należytym porządku doprowadzili do jego pod upadku.
W 1873 roku dobra Lisowice kupił Otton Pietraszewski, który dostrzegł potencjał tego miejsca i rozpoczął jego modernizację. W 1880 roku wybuchł pożar pałacu, który zniszczył jego znaczną część. Właściciel postanowił przy odbudowie lekko zmodyfikować pałac, uzyskując wygląd widoczny na poniższej rycinie.
Jak czytamy w „Tygodniku Ilustrowanym” z 28 marca 1885 roku:
„Z dziejami Lisowic nie wiążą się żadne ważniejsze wydarzenia historyczne, za to natura sama hojnie je obdarzyła swemi powabami, a sztuka dokonała reszty. Prześliczny, obszerny park, poprzecinany ścieżkami, pełen starodawnych modrzewi, świerków, lip, klonów i innych drzew, podczas największych nawet upałów, dla osób używających letniego wytchnienia, cieniste i ustronne przedstawia schronienie. Okolica też lesista, wzgórzysta i malownicza nastręcza sposobność do robienia w różnych kierunkach miłych bardzo wycieczek pieszych, jak na przykład do lasu zwanego „Źródlanym” z powodu licznie wyzyskujących w wąwozie jego źródeł wybornej wody, przy których umiejętnem zużytkowaniu, można by tam z łatwością urządzić zakład hydropatyczny. Widok wąwozu tego przedstawia, między innemi, nasz drzeworyt.”
Korzystając z tak dogodnych warunków miejscowych, Otton Pietraszewski jeszcze w 1876 r. wystawił pierwsze dwa domki na letnie mieszkania, zaś w 1885 r. w samym parku i najbliższym jego otoczeniu było już ich siedem, z których każdy obejmował 3 do 4 pokoi umeblowanych. Na zewnątrz domy te zaopatrzone były w werandy, ocienione różnorodnymi krzewami. Urządzono także dużą sale zebrań, do wspólnego użytku lokatorów. Wczasowiczom służyła również kaplica stojąca nad samym brzegiem zalewu.
Przy ułatwionej komunikacji koleją i zapewnieniu regularnej dostawy z Brzezin wszelkich artykułów żywności, których ceny, podobnie jak i mieszkań, nie były wysokie — Lisowice było można nazwać jednym z najprzyjemniejszych miejsc letniego pobytu. Kto szukał świetnych zabaw i przepychu, ten zapewne tu ich nie znalazł, ale kto pragnął świeżego, orzeźwiającego powietrza, wybornego mleka, źródlanej wody, kąpieli, spokoju, swobody, oderwania się zupełnego od trosk miejskiego życia, ten, zamieszkawszy na porę letnią w Lisowicach, z pewnością się nie zawiódł.
Jak podaje Słownik geograficzny Królestwa Polskiego w 1884 roku we wsi Lisowice żyło 170 mieszkańców, a wieś miała 175 mórg ziemi włościańskiej i 324 morgi ziemi dworskiej. Pietraszewscy często udostępniali pałac na cele publiczne, przykładowo 20 sierpnia 1887 roku z inicjatywy dr Horosiewicza w pałacu odbył się występ amatorskiego teatru, a następnie tańce, w których udział wzięło przeszło 200 osób. Dochód przeznaczony był na rzecz Szpitala w Brzezinach.
Jak informuje „Tydzień” z 29 kwietnia 1894 roku majątek Lisowice od p. Pietraszewskiej kupił za 50 000 rubli srebrnych łódzki fabrykant wyrobów wełnianych i bawełnianych Markus Silberstein i zlecił architektowi, z którym stale współpracował – Adolfowi Zeligsonowi przebudowę istniejącego tam pałacu. Architekt pałac przebudował, a ponadto dobudował obszerną werandę, dobudował oficyny pałacowe i kolejne domki. W majątku Lisowice Silbersteinowie urządzali przez kilka lat kolonie letnie dla biednych dzieci, głównie pochodzenia żydowskiego. Ponadto zamieszkiwały tam w różnych okresach poszczególne grupy rodzinne rozgałęzionej rodziny Silbersteinów. Przez wiele lat w Lisowicach realizowany był mecenat kulturalny poprzez plenery malarskie, na których przebywali młodzi, obiecujący malarze łódzcy pochodzenia żydowskiego, tacy jak: Samuel Hirszenberg, Leopold Pilichowski, Maurycy Trębacz i Jankiel Adler. Mieszkali oni po kilka tygodni w roku w niewielkich domach wybudowanych obok pałacu. 4 marca 1899 roku zmarł Markus Silberstein, o czym w nekrologu informuje Administracja Dóbr Lisowice.
W lipcu 1905 roku, na fali wydarzeń „rewolucji 1905 roku”, w majątku Lisowice wybucha strajk robotników rolnych. W latach 1918 – 1939 Lisowice były chętnie odwiedzane przez okolicznych mieszkańców, o czym świadczą poniższe zdjęcia.
W czasie wojny Lisowicami zarządzał pewnie, podobnie jak innymi pałacami w okupowanej Polsce jeden z niemieckich administratorów majątku.
Na mocy dekretu z dnia 6 września 1944 roku w Polsce dokonano reformy rolnej, która nacjonalizowała i rozbijała majątki, tak też rozdzielono Lisowice, pozostałe pałace, nazywane „resztówkami”, na podstawie dekretu z 12 czerwca 1945 roku przeniesiono na własność Związkowi Samopomocy Chłopskiej. W Lisowicach od 1945 roku urządzano kursy Wiejskich Gospodarstw Kobiecych, a także kolonie dla dzieci organizowane przez Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i Związek Zawodowy Kolejarzy. Pierwszy trzytygodniowy turnus odbywał się od 15 lipca 1945 r. i brało w nim udział 75 dzieci kolejarzy i najbiedniejszych obywateli Koluszek. Następny turnus zaczął się 10 sierpnia 1945 r.
Później zlokalizowano tam Dom Pomocy Społecznej.
Adrian Kut