2 marca 1940 roku Ławrientij Beria skierował do Józefa Stalina tajną notatkę nr 794/Б, w której po zdefiniowaniu, że polscy jeńcy wojenni (14 736 osób – w tym 97 % Polaków) oraz więźniowie w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy (18 632 osoby, z tego 1207 oficerów i 5141 policjantów – ogółem 57 % Polaków) stanowią zdeklarowanych i nierokujących nadziei poprawy wrogów władzy sowieckiej, stwierdził, że NKWD uważa za uzasadnione:
- rozstrzelanie 14,7 tys. jeńców i 11 tys. więźniów, bez wzywania skazanych, bez przedstawiania zarzutów, bez decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu oskarżenia,
- zlecenie rozpatrzenia spraw i podejmowania decyzji trójce NKWD w składzie: Wsiewołod Mierkułow, Bogdan Kobułow, Leonid Basztakow.
Biuro Polityczne KC WKP(b) w dniu 5 marca 1940 roku wydało tajną decyzję nr P13/144 z zaproponowaną przez Berię treścią. 22 marca 1940 roku Beria wydał tajny rozkaz nr 00350 „O rozładowaniu więzień NKWD USRR i BSRR” – w tych więzieniach przetrzymywano głównie obywateli polskich. 3 kwietnia 1940 roku z obozu w Kozielsku wyruszył pierwszy transport jeńców kierowanych na egzekucję do Katynia; wysyłkę skazanych prowadzono na podstawie list dyspozycyjnych przysyłanych z Moskwy.
Wśród jeńców, którzy dostali się w niewolę sowiecką były osoby mające związek z Koluszkami, urodzeni tu, bądź pracujący, czy uczący się w naszej miejscowości. W tym miejscu chciałbym pokrótce przybliżyć życiorysy osób związanych z Koluszkami, a zamordowanymi na podstawie decyzji z 5 marca 1940 r.
Pierwszą z nich jest podporucznik rezerwy Gustaw Pągowski, syn Łukasza i Cecylii z Szydłowskich, urodzony 31 lipca 1898 r. w Koluszkach. Żołnierz Legionów Piłsudskiego oraz członek Polskiej Organizacji Wojskowej. W Wojsku Polskim od 1920 r., służył m.in. w 5 pułku piechoty Legionów. Absolwent Wydziału Farmacji Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie z 1924 r. i kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 2 w Biedrusku z 1932 r. Podporucznik od 1 września 1932 r., przydzielony do 4 szpitala okręgowego. Kierownik apteki we Włochach koło Warszawy. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Został zamordowany i pochowany w Katyniu w 1940 r.
Również w Katyniu zabito kpt. Teofila Brzozowskiego s. Wojciecha i Marianny z Mrożewiczów, urodzonego 31 marca 1896 r. w Koluszkach. Był uczestnikiem wojny w latach 1918 – 1921. Do 1933 r. służył w pułku łączności w Zegrzu, następnie w sztabie DOK VIII w Toruniu i w 3 batalionie telegraficznym w Grodnie. Do niewoli sowieckiej wzięty w okolicach Stanisławowa. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi oraz medalami. Miał żonę Zofię z Wybranowskich, córki Danutę i Teresę.
Kolejną ofiarą sowietów jest ppor. artylerii Józef Misztal s. Wawrzyńca i Marianny z Majdów, urodzony 19 lutego 1912 r. w Remiszewicach, pow. łódzki. Absolwent Gimnazjum w Koluszkach z 1932 r., kursu unitarnego Szkoły Podchorążych Piechoty w 1933 r. i Szkoły Podchorążych Artylerii w latach 1933 – 1935. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem od 15 października 1935 r. Pełnił służbę w 21 pułku artylerii lekkiej, początkowo jako młodszy oficer baterii, a od 1938 r. jako oficer baterii. Od 10 września 1939 r. dowódca 5 baterii 21 pal. Zamordowany w Charkowie.
Tam również zabito por. kaw. rez. Tadeusza Grzegorza Wąsowskiego s. Mariana i Zofii ze Starzyckich, urodzonego 5 marca 1902 r. w Koluszkach. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej w szeregach 3 pułku ułanów. Absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii z 1932 r. Mianowany podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem od 1 września 1932 r. Przydzielony do 3 pułku ułanów. W 1939 pełnił obowiązki oficera łącznikowego Sztabu Głównego.
Wśród ofiar zbrodni katyńskiej znaleźli się nie tylko żołnierze, ale również policjanci, w tym również pełniący służbę w Koluszkach. Adam Kosiński urodził się 15 grudnia 1889 r. w Łasku. Jego ojciec był robotnikiem w fabryce Krusche&Ender w Pabianicach. W wieku 15 lat pracą zarobkową podjął tam także Adam. Pracował do czasu powołania go do wojskowej służby w armii carskiej w październiku 1911 r. Służbę w pułku artylerii ciężkiej odbywał w twierdzy Karsk do marca 1918 r. Wiosną 1917 r. jako podoficer armii carskiej został wzięty przez Niemców do niewoli. Po uzyskaniu wolności w 1919 r. złożył podanie o przyjęcie do Policji Państwowej. 12 lutego rozpoczął pracę jako posterunkowy w Policji Państwowej w Łasku. W 1922 r. został przeniesiony do Wilna, gdzie skończył Szkołę Policyjną ze stopniem Przodownika Policji Państwowej. W październiku 1930 r. został przeniesiony do Koluszek na funkcję zastępcy komendanta. Na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej na własną prośbę został przeniesiony do Łodzi. Ostatni raz widziany był 3 września 1939 r., gdy udawał się na służbę w komisariacie Policji w Łodzi. Razem z innymi policjantami przebywał w obozie jenieckim w Ostaszkowie. W kwietniu 1940 r. został przetransportowany do Kalinina. Kosiński tak jak i pozostali policjanci i pracownicy wydziałów sprawiedliwości został zamordowany wiosną 1940 r. Jego szczątki spoczywają na cmentarzu zbiorowym w Miednoje, gdzie obecnie znajduje się polski cmentarz wojskowy.
Również w Miednoje spoczywa starszy posterunkowy PP Jan Stoiński, s. Franciszka i Marianny, urodzony 23 stycznia 1895 r. w Rudzie Malenieckiej. Żołnierz Armii gen. Hallera. W policji od 1921 r. Przez wiele lat służbę pełnił w woj. łódzkim. W latach 1931 – 1932 na Posterunku PP w Koluszkach, a od 1933 r. w Komendzie Powiatowej w Brzezinach. Od 1936 r. w pionie śledczym policji woj. łódzkiego. We wrześniu 1939 r. na Posterunku w Chojnach. Odznaczony Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.
Starszy przodownik PP Leon Pabich s. Wojciecha i Julianny z Witczaków, urodzony 24 marca 1890 r. w Warcie. Podczas I wojny światowej w armii rosyjskiej, następnie w I Korpusie Polskim. W policji od 1920 r. na Posterunku w Koluszkach. Od 1925 r. pełnił służbę w Łodzi – w II, V, I i III Komisariacie, we wrześniu 1939 r. kierownik magazynu broni. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi i Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. Zamordowany w Miednoje.