Rok 2019. Ulica Rynek w Koluszkach. Wtorkowy targ. Zgiełk, tłum mieszkańców przepychających się w pośpiechu do kolejnych stoisk. Zapach świeżych owoców i warzyw, ubrania do kupienia w dobrej cenie. Rok 1942. To samo miejsce, a jednak o dużo mroczniejszym charakterze - centralny punkt koluszkowskiego getta, piekło dla tysięcy polskich Żydów. Pod koniec października 1942 r. getto szczelnie zamknięto. Żydzi dostali 15 minut na opuszczenie domów. To wtedy w pośpiechu ukryto świętą księgę judaizmu - Torę, która pozostała w dachu jednego z domów na 77 lat. Żydów zaprowadzono na stację kolejową, po drodze zabijano starych i słabych. Ci, którzy dotarli do pociągu, odbyli ostatnią swą podróż za życia. Śmierć ponieśli w obozie zagłady w Treblince. Po 77 latach od likwidacji getta mieszkańcy Koluszek oddali należyty hołd ofiarom Holokaustu na terenie koluszkowskiego getta.

28 października 2019 r. zebraliśmy się na środku rynku. Pełne zadumy wydarzenie rozpoczął Burmistrz Koluszek Waldemar Chałat podkreślając wartość pamięci i cytując Psalm 130. Honorowym gościem obchodów była Dina Weinstein, córka ocalałej z koluszkowskiego getta. O godz. 10:30 zawyły syreny, odpalono płomień pamięci przy asyście 45 Drużyny Harcerskiej „Cichociemni”. Modlitwę po hebrajsku wygłosił Dawid Gurfinkiel - meszgijach Gminy Żydowskiej w Łodzi. Po nim modlitwie przewodniczył ks. Michał Czarnecki, wikariusz Parafii Niepokalanego Poczęcia NMP. Nazwisko rodziny Krzyżanowskich z Koluszek odznaczonych orderem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata przywołał senator-elekt Krzysztof Kwiatkowski. Natomiast o swym dziadku, który przeżył zagładę Żydów i skutkach nienawiści opowiadała posłanka-elektka Hanna Gill-Piątek. Uczestnikami obchodów była głównie młodzież szkolna, co jest kolejną wartością - to młodzi, przyszłe pokolenia, są spadkobiercami przeszłości. Ponownie 2019. Ponownie rynek. Pustka. Cisza. Idąc po kocich łbach spuść na chwilę wzrok, zamknij oczy i pomyśl o wydarzeniach sprzed blisko ośmiu dekad. Pamiętaj i nie pozwól by się powtórzyły. Nigdy więcej wojny.

Druga część obchodów odbyła się w Miejskim Ośrodku Kultury w Koluszkach. Została tam zaprezentowana, po raz pierwszy publicznie, Tora z koluszkowskiej synagogi.

Patryk Kurc
Fotografie: Zuzanna Kerner