W latach 20. XX wieku, gdy w Koluszkach prężnie rozwijało się budownictwo i wzrastała liczba mieszkańców, zaplanowano budowę nowoczesnej rzeźni. Miała stanąć w sąsiedztwie zabudowań mieszkalnych – przy obecnej ul. Hallera. Po 90 latach od budowy rzeźnia została wyburzona w styczniu 2016 roku.
W Koluszkach po I wojnie światowej nastąpił gwałtowny rozwój budownictwa. Ciągle rosnąca liczba mieszkańców Koluszek przyczyniała się do wzrostu zapotrzebowania na żywność. Coraz więcej osób pracowało na kolei, urzędach, czy cegielniach, a procentowy udział rolników w populacji malał. Przydomowe małe ubojnie przestały wystarczać. Pojawiła się potrzeba budowy dużej rzeźni miejskiej.
Koluszkowianie, którzy zauważali tę potrzebę założyli 26 lipca 1925 r. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą „Stowarzyszenie Rzeźnia w Koluszkach”. Została ona zarejestrowana przed notariuszem Władysławem Piaszczyńskim w Piotrkowie Trybunalskim dnia 29 sierpnia 1925 roku i została wpisana do rejestru handlowego przy Sądzie Okręgowym w Łodzi, w dziale B nr 681. Siedzibę spółki stanowić miały Koluszki. Kapitał zakładowy wynosił 40 000 złotych i dzielił się na 80 udziałów po 500 złotych. Wspólnikami stali się: Adam Czarnecki (40 udziałów), Stanisław Giska (8 udziałów), Jan Sikorski (8 udziałów), Antoni Gałązka (8 udziałów), Roch Tomczak (8 udziałów) oraz Władysław Potulski (8 udziałów). Do kwietnia 1926 r. Stanisław Giska zbył swoje udziały Adamowi Czarneckiemu, natomiast zmarłego Antoniego Gałązkę zastąpiła jego żona – Michalina Gałązkowa.
Budynek rzeźni miejskiej przy ul. Hallera - lata 30. XX wieku.
Rada Gminy Gałkówek ogłosiła konkurs, który koluszkowska spółka wygrała i otrzymała prawo wybudowania oraz prowadzenia rzeźni. 8 października 1925 r. przed notariuszem Alfredem K. Chorzelskim w Brzezinach zawarto umowę pomiędzy Gminą Gałkówek reprezentowaną przez członków Rady Gminnej: wójta Józefa Marciniaka, Ludwika Graczyka i Rocha Tomczaka, a Stowarzyszeniem „Rzeźnia w Koluszkach” reprezentowanym przez członków Zarządu: Antoniego Gałązkę, Jana Sikorskiego i Władysława Potulskiego na mocy upoważnienia uchwałą zebrania udziałowców z dnia 30 września 1925 r.
Umowa ta zobowiązywała spółkę do wybudowania rzeźni w terminie do dnia 1 lipca 1926 r. (a za każdy miesiąc opóźnienia zapłaci gminie po 100 zł) według planu inż. Adolfa i zatwierdzonego dnia 28 września 1925 r. przez Okręgową Dyrekcję Robót Publicznych Województwa Łódzkiego. Natychmiast po zatwierdzeniu planu budowy, 29 września 1925 roku o godzinie 11:00 poświęcono i wmurowano kamień węgielny pod budowę. Zachowała się kopia Aktu Erekcyjnego z tego wydarzenia:
AKT
Założenia i poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę rzeźni miejskiej w m. Koluszkach gm. Gałkówek pow. Brzezińskiego w województwie Łódzkiem.
Dnia 29 września 1925 roku o godzinie 11:00 w siódmym roku niepodległości Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej za rządów Drugiego Prezydenta Państwa, Stanisława Wojciechowskiego, Prezesa Rady Ministrów Władysława Grabskiego, Ministra Spraw Wewnętrznych Władysława Raczkiewicza, Wojewody Łódzkiego Ludwika Darowskiego, Starosty Brzezińskiego Gułka w obecności duchowieństwa, przedstawicieli władz administracyjnych, samorządowych, instytucji społecznych i całego grona obywateli został złożony i poświęcony kamień węgielny pod ten budynek rzeźni, jako trwały fundament odbudowy gospodarczej Ojczyzny.
Aktu poświęcenia dokonał proboszcz parafji Koluszki ks.: [brak wpisu]
Zaprojektował i plany budynku opracował inżynier: [brak wpisu]
Rzeźnię budowano na placu nabytym od sukcesorów Turobojskich (Zofii Topolewskiej, Witolda Turobojskiego, Heleny Pawłowiczowej, Stefanii Graczykowej, Ryszarda Turobojskiego i Czesława Turobojskiego) przy ulicy Hallera. Umowa zobowiązywała „Stowarzyszenie Rzeźnia w Koluszkach” do wzniesienia na placu prócz budynku rzeźni jeszcze stajnię, szopy, klozet oraz inne potrzebne zabudowania gospodarcze. Dodatkowo przednie ogrodzenie musiało być murowane, zaś pozostałe drewniane ze słupami murowanymi. Spółka musiała również wybrukować na swój koszt cały plac rzeźni, a także dojazd z bramy do najbliższego skrzyżowania dróg. Budowę rzeźni zakończono w 1926 roku.
Jan Sikorski
Umowa z 8 października 1925 r. postanawiała także, że Gmina Gałkówek nie ma prawa udzielić koncesji na budowę i eksploatację rzeźni, a także prawa do uboju nikomu innemu przez najbliższe 30 lat w promieniu 4 kilometrów od rzeźni przy ul. Hallera. W zamian spółka miała wpłacać co miesiąc 10% dochodu netto do kasy Gminy Gałkówek oraz prowadzić księgi handlowe, do których wgląd będzie miała gmina. Wysokość pobieranej przez spółkę taksy od uboju w rzeźni nie mogła być wyższa od taksy obowiązującej w rzeźni w Brzezinach.
Rzeźnia była na tyle ważna, że Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości w gminach Gałkówek i Mikołajów z siedzibą w Różycy wymieniało ją w piśmie z 23 listopada 1928 roku do Starostwa Brzezińskiego o uznanie charakteru miejskiego Koluszek. Wymieniona zostaje jako „rzeźnia wybudowana podług najnowszej techniki” obok największych zakładów pracy w ówczesnych Koluszkach.
Po upływie 30 lat funkcjonowania rzeźni miała ona przejść na własność Gminy Gałkówek lub (co zaznaczono w umowie z 8 października 1925 r.) na własność przyszłego Miasta Koluszek.
Niedziałającą od kilkunastu lat rzeźnię ostatecznie wyburzono w styczniu 2016 roku. Obecnie pozostał po niej ogrodzeniowy mur ceglany i sterta gruzu.
Gruz pozostały po wyburzeniu budynku rzeźni - styczeń 2016 r.
Adrian Kut
Bibliografia:
- Odpis Aktu Notarialnego z 29 sierpnia 1925 r.
- Odpis Aktu Notarialnego z 8 października 1925 r.
- Odpis Aktu Notarialnego z 27 kwietnia 1926 r.
- Kopia Aktu poświęcenia i złożenia kamienia węgielnego.
