Wiele wskazuje na to, że dotarliśmy do zapisu o żołnierzu armii Napoleona Bonaparte, który był mieszkańcem Koluszek. Oto w „Kurierze Warszawskim” z dnia 7 czerwca 1862 roku, w przeddzień Zielonych Świąt, czyli święta Zesłania Ducha Świętego, o czym informuje nas gazeta w swojej „czołówce”, ukazała się informacja o śmierci Józefa Stokowskiego z Koluszek, który pozostawił po sobie żonę, dzieci, rodzeństwo, sąsiadów z okolicy i włościan.
W jakim celu gazeta z Warszawy wspomina o rolniku z koluszkowskiej wsi? Józef Stokowski był przez 20 lat dzierżawcą dóbr Koluszki, miał pod sobą całą wieś i okoliczne gospodarstwa, należące do majątku. Na początku XIX wieku był żołnierzem armii Napoleona Bonaparte, służąc w 1 pułku szwoleżerów Gwardii Cesarskiej. W księdze biogramów jest „obecny” pod numerem ewidencyjnym 2966. W 1808 i 1809 roku brał udział w zdobyciu Saragossy, przebył szlak bojowy wraz z armią Napoleona.
Mapa Reymanna z połowy XIX wieku.
Czy był rodowitym mieszkańcem Koluszek? A może wzorem rycerzy spod Grunwaldu, po skończonej kampanii napoleońskiej poszukał sobie jakiegoś spokojnego miejsca, z dala od wielkiej polityki lub poznawszy gdzieś nad Mrogą swoją przyszłą żonę, postanowił do niej powrócić? Notatka w Kurierze: „Osiadłszy w zaciszu wiejskim jako rolnik…” mówi, że nie był rodowitym koluszkowianinem, i teza o jego przybyciu w nasze strony za żoną jest prawdopodobna. W dalszej część artykułu zapoznamy się także z jeszcze inną tezą, która stawi jego osobę wśród Stokowskich z Brzezin.
Bohater naszego artykułu „…odznaczał się prawością charakteru, był poważany i miłowany od wszystkich, którzy go zaznali”. W uznaniu za walkę w kampanii napoleońskiej został udekorowany medalem Świętej Heleny. Stokowski na podstawie naszych obliczeń, urodził się w 1787 roku. Pomimo swoich 75 lat życia, nie uskarżał się na żadne choroby. „Silny na umyśle i ciele”, zmarł w dniu 31 maja 1862 roku. Przyczyną zgonu była apopleksja, czyli udar mózgu. Jego ciało odprowadzono z dworu w Koluszkach (skoro był zarządcą majątku, to można domniemywać, że mieszkał we dworze nad Mrogą) do kościoła parafialnego w Brzezinach i po nabożeństwie żałobnym został pochowany na tamtejszym cmentarzu. Co o nim wiemy? Dotarliśmy do „Herbarza szlachty sieradzkiej”. W spisie ewidencyjnym pod datą 1863, czytamy: „Józef Stokowski z Koluszek...”. W książce zatytułowanej: „Brzeziny. Dzieje miasta”, napisanej pod redakcją Kazimierza Badziaka, dowiadujemy się, że w końcu XVII wieku Stokowscy dzierżawili pewne dobra, należące do Lasockich. W książce występują imiona Stokowskich: Jan, Samuel, Adam. Samuel był nawet przez pewien czas (w latach 60. i 70. XVII wieku) właścicielem pewnej „części Brzezin”, o czym czytamy w książce na stronie 132. Czy Józef należał do „brzezińskiej” linii Stokowskich? O tej rodzinie wiadomo, że byli niegdyś właścicielami wsi Stoki, dzisiejszej dzielnicy – osiedla w Łodzi. Odnajdujemy ich wśród wielu znamienitych obywateli Rzeczypospolitej i wszystkich powstań narodowych.
Herb „Dołęga”
Na grobach naszych bliskich dosyć popularnym epitafium jest łacińska inskrypcja: „non omnis moriar” – nie wszystek umrę. Mamy nadzieję, że ród Józefa Stokowskiego, żołnierza Napoleona Bonapartego, walczącego pod Saragossą, osiadłego we wsi Koluszki, nie zaginął wraz z jego śmiercią.
Bibliografia:
- A. Kut..., Koluszki w dawnej prasie t. 2, Koluszki 2016,
- E. H. Nejman, Szlachta Sieradzka XIX wieku. Herbarz, Zduńska Wola 2017,
- K. Badziak (red.), Brzeziny: Dzieje miasta do 1995 r., Brzeziny 1997.
